Bezpieczeństwo feksofenadyny w leczeniu alergicznego nieżytu nosa jako środka dostępnego bez recepty we Włoszech 

Leki dostępne bez recepty (OTC) zapewniają łatwo dostępne dla pacjentów rozwiązania w zakresie samoopieki, ponieważ są sprzedawane bez recepty lekarza. Zamiana statusu leków wydawanych na receptę na leki OTC może budzić obawy wśród pracowników służby zdrowia (ang. Healthcare Professionals, HCP) dotyczące bezpieczeństwa (niewłaściwego stosowania lub nadużywania) tych leków [2].Aby uzyskać status leku OTC, lek musi mieć ugruntowany profil bezpieczeństwa i skuteczność odpowiednią do samodzielnego leczenia [3]. Liczba osób preferujących leki OTC w leczeniu alergii wzrosła z 66% w 2009 r. do 75% w 2015 r. [4].

Alergiczny nieżyt nosa (ang. Allergic Rhinitis, AR) to stan zapalny wywołany alergenami, którego objawami są katar, swędzenie i zatkany nos, kichanie oraz czerwone i łzawiące oczy. Feksofenadyna to doustny lek przeciwhistaminowy drugiej generacji (ang. Oral Antihistamine, OAH) dostępny bez recepty w objawowym leczeniu AR w większości krajów europejskich, a od 2016 r. we Włoszech. Cetyryzyna i loratadyna, także leki OAH drugiej generacji dostępne bez recepty, wymagają we Włoszech wcześniejszej konsultacji z farmaceutą. W przeciwieństwie do niektórych krajów europejskich, gdzie jako OTC sprzedawane są opakowania zawierające 7 100 tabletek OAH, we Włoszech do samodzielnego leczenia dostępne są wyłącznie opakowania zawierające 7 10 tabletek OAH [1]. W tym badaniu, przeprowadzonym w warunkach codziennej praktyki lekarskiej, porównano profil bezpieczeństwa feksofenadyny przed i po jej udostępnieniu bez recepty we Włoszech z profilem bezpieczeństwa w innych krajach europejskich, w których dostępne są większe opakowania. Ponadto przeprowadzono systematyczny przegląd literatury w celu oceny profilu bezpieczeństwa feksofenadyny i innych OAH drugiej generacji w Europie. Niniejsza analiza poszczególnych przypadków zdarzeń niepożądanych związanych ze stosowaniem feksofenadyny, loratadyny i cetyryzyny we Włoszech (od stycznia 2010 r. do czerwca 2020 r.) została przeprowadzona na podstawie rzeczywistych zbiorów danych z raportów o bezpieczeństwie z wiarygodnej bazy danych, tj. systemu United States’ Food and Drug Administration Adverse Event Reporting System (FAERS) [1].

Spośród 3760 raportów dotyczących podejrzeń poważnych zdarzeń niepożądanych (ang. Serious Adverse Events, SAE) związanych z feksofenadyną, 13 (8 po usunięciu duplikatów) pochodziło z Włoch i zostało sklasyfikowanych jako możliwe pod względem związku przyczynowego w oparciu o zastosowanie algorytmu Naranjo, ale oscylujące w zakresie od 1 do 3, co sugeruje słabą korelację. We Włoszech zgłoszono nieznaczny wzrost SAE związanych ze stosowaniem feksofenadyny w latach 2010 2019 (zakres: 0 2 rocznie), co jest zgodne z ogólną tendencją zgłaszania wszelkich rodzajów leków, w tym loratadyny i cetyryzyny, co może odzwierciedlać ogólną intensyfikację działań z zakresu nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii (Rys. 1).

W przypadku feksofenadyny odnotowano niewiele przypadków SAE, nawet w Europie, gdzie jest ona dostępna jako lek OTC w większych opakowaniach (20‑100 tabletek), a na każdy kraj odnotowano jedynie od dwóch do pięciu zgłoszeń.

Roczna liczba zgłaszanych SAE związanych ze stosowaniem feksofenadyny (tj. częstość występowania SAE związanych z lekiem na podstawie jego rocznego użycia) wzrosła jedynie nieznacznie we Włoszech po uzyskaniu przez ten lek statusu OTC (w 2016 r.), pomimo dużego wzrostu liczby sprzedaży feksofenadyny w formie OTC. Wskaźnik zgłaszania w 2019 r. ustabilizował się na poziomie 3,01%, co było zbliżone do poziomu 3,70% przed wprowadzeniem leku na rynek OTC w 2015 r. (Rys. 2).

Systematyczny przegląd 22 badań przeprowadzonych w Europie [1] wykazał szerokie zastosowanie OAH drugiej generacji w praktyce klinicznej i podkreślił pozytywną opinię pracowników służby zdrowia, w tym farmaceutów, na temat ich stosowania w formie samoleczenia przez pacjentów.

Korzystny profil bezpieczeństwa feksofenadyny do samodzielnego leczenia, wykazany także w przypadku większych opakowań dostępnych w Europie, przemawia za jej stosowaniem również we Włoszech. Systemy spontanicznego raportowania, takie jak FAERS, umożliwiają analizę danych dotyczących bezpieczeństwa w świecie rzeczywistym i charakterystykę leków OTC w codziennym zastosowaniu klinicznym.

_{Podziękowania:Autorzy dziękują dr Pauli Fontanilla, pracowniczce firmy Sanofi, za krytyczną recenzję treści naukowej tej publikacji oraz Avinashowi Bardii i Ashwithie A, pracownikom firmy Sanofi, za zapewnienie wsparcia redakcyjnego.}

_{Konflikt interesów:M. Volonté, M. Amessou oraz M.C. Uboldi są pracownikami firmy Sanofi.}

_{Ujawnienie: Publikacja artykułu naukowego sfinansowana przezfirmę Sanofi.}