Zaparcia, charakteryzujące się zazwyczaj zmniejszoną liczbą wypróżnień, dużym wysiłkiem podczas defekacji (parciem) i uczuciem niepełnego wypróżnienia, mają negatywny wpływ na samopoczucie i jakość życia (QoL) [1]. Zaparcia występują głównie u kobiet i osób starszych, a ich ogólna częstość występowania w Hiszpanii wynosi 14 30% [2, 3].
Makrogol jest osmotycznym środkiem przeczyszczającym. Gradient osmotyczny w jelicie wywoływany przez makrogol powoduje napływ wody do jelita, nawodnienie i zwiększenie objętości stolca, a tym samym wywołuje ruchy perystaltyczne [1, 4, 5]. Makrogol jest zalecany w łagodzeniu objawów zaparć, został zakwalifikowany przez Grupę roboczą ds. klasyfikacji ocen zaleceń, rozwoju oraz ewaluacji (GRADE) [6].
Przeprowadzono ankietę wśród osób kupujących makrogol 4000 (Dulcosoft®) w hiszpańskich aptekach [7]. Rejestrowano opinie pacjentów dotyczące skuteczności leczenia makrogolem (sposób stosowania, spostrzeżenia dotyczące łagodzenia zaparć, spostrzeżenia dotyczące dyskomfortu fizycznego oraz spostrzeżenia dotyczące dobrego samopoczucia) oraz QoL (dyskomfort fizyczny i psychospołeczny).
Do badania włączono osoby z objawami zaparcia, takimi jak niepełne wypróżnienie, rzadkie stolce i wysiłek podczas defekacji. W badaniu uczestniczyli: 73 kobiety i 27 mężczyzn. Średnia wieku wynosiła 47,3 ± 17,7 roku, a 48% mężczyzn i 59% kobiet było w wieku poniżej 50 lat. Uczestnicy zgłaszali, że mieli objawy zaparcia przez co najmniej 3 miesiące. Najczęściej wśród badanych stosowano doustne środki przeczyszczające (54%), lewatywy (35%) i czopki (27%), a niektórzy pacjenci stosowali więcej niż jeden zabieg.
Uczestnicy wypełnili wstępnie zweryfikowane kwestionariusze na początku leczenia oraz po 4, 8 i 14 dniach, w których rejestrowali datę, godzinę i dawkę spożycia produktu, a następnie stwierdzali pojawienie się lub brak efektu po 24 godzinach.
Subiektywne postrzeganie skuteczności makrogolu
Dawką leczniczą był makrogol w postaci proszku do sporządzania roztworu doustnego (1 2 saszetki dziennie rozpuszczone w płynie) lub makrogol w postaci roztworu doustnego (20 - 40 ml roztworu na dzień, co w obydwu przypadkach odpowiada 10 - 20 g makrogolu), najlepiej przyjmowany jako pojedyncza dawka rano. Pomiar QoL związanej ze stanem zdrowia przeprowadzono za pomocą kwestionariuszy ogólnych i szczegółowych, które określają ilościowo 3 podstawowe wymiary: funkcjonowanie fizyczne, psychologiczno-poznawcze i społeczne.
W porównaniu z wcześniejszym leczeniem, w 14. dniu dyskomfort fizyczny (Rys. 1) i psychospołeczny wpływający na jakość życia uległ poprawie po zastosowaniu makrogolu.
Rys. 1. Rozwój dyskomfortu fizycznego od okresu przed leczeniem do okresu po leczeniu (w dniu 14) [7]
Na podstawie kwestionariusza zawierającego 13 zmiennych, dane podzielono na 4 bloki – sposób stosowania, spostrzeżenia dotyczące łagodzenia zaparć, spostrzeżenia dotyczące dyskomfortu fizycznego i spostrzeżenia dotyczące dobrego samopoczucia. W 14. dniu pacjenci w znacznej części zgadzali się, jeśli chodzi o swoje odpowiedzi (całkowicie i zdecydowanie się zgadzam) w zakresie łatwości przyjmowania (p < 0,05) i wszystkich zmiennych dotyczących spostrzeżeń łagodzenia zaparć (p < 0,05), dyskomfortu fizycznego (z wyjątkiem ułatwienia wydalania bez wysiłku/bólu; p < 0,05) i dobrego samopoczucia (Rys. 2‑5). Większość pacjentów (90%) stwierdziła, że makrogol umożliwia im prowadzenie normalnego życia.
Rys. 2. Zmiany w postrzeganej przez pacjenta skuteczności (sposób stosowania) od stanu przed leczeniem do stanu po leczeniu (w dniu 14) [7]
*Dzień 4 i 14: p < 0,05 w porównaniu do wartości wyjściowych (nie pokazano danych wyjściowych)
Rys. 3. Zmiany w postrzeganej przez pacjenta skuteczności (spostrzeżenia dotyczące łagodzenia zaparć) od stanu przed leczeniem do stanu po leczeniu (w dniu 14) [7]
*Dzień 14: p < 0,05 w porównaniu do wartości wyjściowych (nie pokazano danych wyjściowych);
**opróżnia cały układ pokarmowy
Rys. 4. Zmiany w postrzeganej przez pacjenta skuteczności (spostrzeżenia dotyczące dyskomfortu fizycznego) od stanu przed leczeniem do stanu po leczeniu (w dniu 14) [7]
*Dzień 4 i 14: p < 0,05 w porównaniu do wartości wyjściowych (nie pokazano danych wyjściowych)
Rys. 5. Zmiany w postrzeganej przez pacjenta skuteczności (spostrzeżenia dotyczące dobrego samopoczucia) od stanu przed leczeniem do stanu po leczeniu (w dniu 14) [7]
W dniu 4, 88% pacjentów było zadowolonych lub bardzo zadowolonych ze stosowania makrogolu. Zadowolenie to stopniowo poprawiało się do 95% w dniu 14, a 88% z nich uważało, że makrogol był lepszy niż wcześniej stosowane metody leczenia.
Podsumowanie
Leczenie objawów zaparcia makrogolem 4000 zmniejszyło dyskomfort fizyczny i psychiczny po 14 dniach, poprawiając jednocześnie postrzeganą skuteczność leczenia; w szczególności odnotowano poprawę w zakresie postrzegania łagodzenia zaparć, dyskomfortu fizycznego i dobrego samopoczucia. Kiedy podjęte działania, takie jak zmiana stylu życia, nie są skuteczne, oczywista jest potrzeba leczenia mogącego poprawić jakość życia pacjentów z zaparciami.
Piśmiennictwo
- Klaschik E, Nauck F, et al. Constipation--modern laxative therapy. Support Care Cancer. 2003;11(11):679–85. doi: 10.1007/s00520-003-0525-x. Epub 2003 Sep 20.
- Garrigues V, Gálvez C, et al. Prevalence of constipation: agreement among several criteria and evaluation of the diagnostic accuracy of qualifying symptoms and self-reported definition in a population-based survey in Spain. Am J Epidemiol. 2004;159(5):520–6. doi: 10.1093/aje/kwh072.
- Higgins PDR, Johanson JF. Epidemiology of constipation in North America: a systematic review. Am J Gastroenterol. 2004;99(4):750–9. doi: 10.1111/j.1572-0241.2004.04114.x.
- Serra J, Mascort-Roca J, et al. Guía de práctica clínica sobre el manejo del estreñimiento crónico en el paciente adulto. Parte 2: Diagnóstico y tratamiento. Gastroenterol Hepatol. 2017;40(4):303–16. doi: 10.1016/j.gastrohep.2016.02.007.
- Lyseng‑Williamson KA. Macrogol (polyethylene glycol) 4000 without electrolytes in the symptomatic treatment of chronic constipation: a profile of its use. Drugs Ther Perspect. 2018;34(7):300–10. doi: 10.1007/s40267-018-0532-0. Epub 2018 Jun 15.
- Tack J, Müller-Lissner S, et al. Diagnosis and treatment of chronic constipation – a European perspective. Neurogastroenterol Motil. 2011;23(8):697-710.
- Correia N, Guarner F, et al. Macrogol: evaluation of the perception of effectiveness and quality of life in individuals with constipation. Ars Pharm [online]. 2022;63(3):234–243. doi: 10.30827/ars.v63i3.24409.
Podziękowania: Autorzy dziękują dr Pauli Fontanilla za krytyczną recenzję publikacji pod kątem treści naukowej oraz Ashwithie A., pracowniczce firmy Sanofi, za zapewnienie wsparcia redakcyjnego.
Konflikt interesów: G. Logusso nie ma nic do zadeklarowania. N. Correia, A. Aran i M. Militao są pracownikami firmy Sanofi.
Ujawnienie: Opracowanie i publikacja artykułu naukowego sfinansowane przez Sanofi.